- دیدار امیر سرتیپ نصیرزاده با خانواده شهیدان سرهندی و شریفیان پور
- ناوشکن سهند
- تاریخچه تشکیل نیروی هوایی در ایران
- معرفی شهیدان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی
- کمک ارتش در زلزله بم به روایت تصویر
- دیدار امیر سرتیپ نصیرزاده با خانواده شهیدان سرهندی و شریفیان پور
- فرمانده کل ارتش در پی نامه تشکر آمیز وزیر بهداشت:زلزله غرب کشور یادآور روح همبستگی و همدلی مردم ایرا
- رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس ارتش:تولید ادبیات تحلیلی دفاع مقدس را در دستور کار قرا
- گزارش ویژه روزنامه جام جم از رزمایش مردم یاری ارتش؛جهاد درمان در مناطق محروم
- رئیس سازمان عقیدتی سیاسی ارتش :کلیدی ترین نعمت،امنیت پایدار است
آخرین مطالب
امکانات وب
مقدمات تشكيل نيروي هوايي در ايران بررسي خاطره‌هاي افسران قديمي، بيانگر اين موضوع است كه قواي (نيروي) زميني ايران، درسال 1298شمسي يعني اواخر حكومت قاجاريه، براي اولين بار از حمايت دوفروند هواپيماي انگليسي در حالي كه خلبانان آنها نيز انگليسي بودند،برخوردار شده و آن زماني بوده كه بلشويك‌هاي روسي با حمايت از ميرزا كوچك‌خان در صدد تجزيه گيلان بر آمدند و انگليسي‌ها كه از اين امر و پيشروي نيروهاي روسي به‌سمت تهران و نقاط ديگر بيمناك بودند؛ تصميم گرفتند با دو فروند هواپيما، نيروي 10هزار نفري دولت مركزي ايران را در سركوب دشمن حمايت كنند. با وقوع كودتاي سوم اسفند 1299شمسي به‌دست رضاخان سردار سپه و تشكيل قشون متحدالشكل، رضاخان به فكر خريداري چند فروند هواپيما براي پشتيباني نيروي زميني خود افتاد و در پي آن، در سال 1301شمسي يك هواپيماي روسي در آسمان تهران ديده شد كه قطعات اين هواپيما را با صندوق به تهران آورده و در زمين‌هاي قاجار به‌هم وصل كرده بودند. در ادامه رضاخان تصميم گرفت كه در سازمان قشون متحدالشكل خود در شعبه تنسيقات دايره عمليات، دفتري هم به نام دفتر هواپيمايي پيش‌بيني شود و به اين ترتيب براي نخستين بار در ارتش ايران نام هواپيمايي جزو سازمان در آمد و در حقيقت هسته مركزي نيروي هوايي ايران تشكيل شد. در دفتر هواپيمايي، تشكيلات يك نيروي هوايي كه بتواند پشتيبان عمليات نيروي زميني در اجراي طرح‌هاي خود باشد طرح‌ريزي شد و براي عملي شدن اين طرح دولت ايران توسط سفير خود در واشنگتن براي خريد چند دستگاه هواپيما و تأسيس يك اداره هواپيمايي و تعليم عدهاي با دولت آمريكا در26 دي ماه 1301شمسي وارد مذاكره شد اما مذاكره با اين دولت نتيجه‌اي نداشت و دولت ايران ناگزير شد كه نخستين هواپيما را در همان سال از شركت "يونكرس آلمان خريداري كند و در سال بعد نيز تيپ گيلان و مازندران دو هواپيماي ديگر از همان نوع به نام‌هاي گيلان و مازندران خريده و به تهران فرستادند و چند ماه بعد هم چهار هواپيما از نوع "دوها ويلاند" از روسيه خريداري شد. به اين ترتيب در اواخر سال 1302هجري شمسي نيروي هوايي ايران داراي هفت فروند هواپيما بود كه خلبانان و مكانيسين‌هاي آنها نيز آلماني و روسي بودند. در ادامه با توجه به گسترش نيروي هوايي در مرداد ماه 1303هجري شمسي، نخستين هيأت دانشجويي ايران مركب از 10نفر براي فراگيري فن خلباني به روسيه رفتند و به‌علاوه يك نفر از افسراني هم كه در خرداد‌ماه همان سال براي تحصيل در رشته‌هاي مختلف مربوط به ارتش فرانسه رفته بود در رشته هواپيمايي مشغول به آموزش شد. در اواخر سال 1303ش نيز يك شركت آلماني به نام يونكرس شعبه‌اي در ايران داير كرد و چند هواپيما براي حمل و نقل مسافر در خطوط تهران، مشهد، شيراز، انزلي و بوشهر به كار انداخت كه ارتش ايران به تدريج براي سركوب اغتشاشات داخلي گاهي اوقات هواپيماها و خلبانان اين شركت را به‌صورت روزمزد به‌كار مي‌گرفت. در سال 1304شمسي دولت ايران 20 فروند هواپيماي ديگر از فرانسه، آلمان و روسيه خريداري كرد و در همين زمان يك سرهنگ خلبان ايراني كه در خارج از ايران بود، مأموريت يافت كه با يكي از هواپيماهاي تازه خريداري شده از فرانسه به سوي تهران پرواز كند و او نيز با آن هواپيما از فرودگاه نظامي "ويلاكوپولي" پرواز كرد و پس از نشستن درچند شهر مسير خود، بالاخره در فرودگاه قلعه‌مرغي تهران فرود آمد. در سال 1305پس از بازگشت افسران ايران از روسيه كه براي تعليمات هوايي و پرواز در سال 1303اعزام شده بودند، اداره هواپيمايي با دو قسمت فني وجمعاً با 20 فروند هواپيما تشكيل شد. اين هواپيماها علاوه بر اين‌كه شماره‌هاي مخصوصي داشتند به اسامي مختلفي مانند عقاب، تيهو، كركس، شاهين، هما، قرقي، كبك و بلبل نيز خوانده مي‌شدند. در سال بعد پس از اين‌كه افسران تعليم ديده جديد از فرانسه به ايران بازگشتند چند فروند هواپيماي ديگر نيز خريداري شد و سازمان هواپيمايي به‌صورت گُردان هواپيمايي و يك گروه تعليماتي درآمد. سپس دسته دوم و سوم محصلان ايراني نيز از فرانسه بازگشتند و چون كادر مربي و افسري هوايي سروساماني گرفته بود؛ رسماً اداره‌اي به نام اداره هواپيمايي در قلعه مرغي تشكيل شد. از اين پس به توسعه سازمان هواپيمايي ايران توجه بيشتري شد و دانشجويان و افسران ديگري به مدارس و آموزشگاه‌هاي خلباني و فني كشورهاي روسيه و فرانسه فرستاده شدند. با گذشت 10 سال از تأسيس نيروي هوايي ايران، نخستين فعاليت‌هاي ايران در زمينه نيروي هوايي و فراهم شدن زمينه‌هاي فعاليت در اين بخش، ضرورت تأسيس يك آموزشگاه فني (مدرسه مكانيسين) احساس شد و به اين منظور قرار شد كه 20 نفر مكانيسين هوايي از كشور هلند براي تعليم در مدرسه فني كه در مهر‌ماه افتتاح مي‌شد، استخدام شوند اما اين امر به‌دلايلي به تعويق افتاد و سرانجام در شهريور ماه 1311مدرسه خلباني تأسيس شد. چهار نفر افسر هوايي نيز از كشور سوئد براي تعليم فن خلباني استخدام شدند كه به مرور تعداد آنها بيشتر شد و با فعاليت آنان در اين زمينه و گسترش اين امر، يك دانشكده فني هوايي هم جهت آموزش عدهاي افسر فني در دوشان تپه تهران ايجاد گرديد. به اين ترتيب در سال 1311 شمسي سازمان هواپيمايي ايران عبارت بود از: يك گروه آموزشي، يك گردان شكاري و يك گردان بمباران و اكتشافي كه تابع اركان حزب قشون بودند. با وجود اين تشكيلات با طرح جديدي، اركان جنگ هوايي از نيروي زميني جدا شد و سازمان مستقل هواپيمايي مركب از يك هنگ، فرماندهي و ستاد هنگ (مركب از سه ركن و يك دفتر ستاد) تشكيل گرديد. در سال 1312 با توجه به گسترش قواي هوايي ايران و خريد روز افزون هواپيماهاي جنگي از خارج، دولت وقت تصميم گرفت كه براي بي‌نيازي از خريد هواپيما و يا حداقل براي كاستن هزينه خريد آنها نسبت به تأسيس كارخانه‌هاي هواپيما سازي اقدام كند. به همين منظور براي خريد ماشين و لوازم كارخانه به كشورهاي اروپايي مانند آلمان و انگلستان، سفارش‌هايي داده شد و اين ماشين‌ها و لوازم را كه در سال 1314به ايران رسيد، در دوشان‌تپه نصب كردند و به‌نام كارخانه‌هاي هواپيما‌سازي "شهباز" مشغول به‌كار شد. اين كارخانه‌ها در مرداد ماه 1317نخستين هواپيماها را به بهره‌برداري رساندند كه در برابر رضا شاه پرواز كردند. در 25 دي ماه 1314 طبق ماده يك حكم شماره 2366 عنوان هواپيمايي نظامي ايران از قواي هوايي به نيروي هوايي تغيير يافت و به‌طور رسمي ابلاغ شد. سپس هنگ هوايي مشهد و هنگ هوايي اهواز به‌ترتيب در سال‌هاي 1315و 1316 تأسيس گرديد و باشگاه هواپيمايي كشوري ايران نيز در سال 1318به‌منظور پرداختن به امر آموزش خلباني در ايران فعاليت خود را آغاز كرد. تا شهريور 1320 كه پايان دوران حكومت پهلوي اول است، نيروي هوايي ايران داراي 283 فروند هواپيما، فرماندهي و ستاد نيرو و منضمات آن، سازمان واحدهاي هوايي شامل پنج هنگ (تبريز، مشهد، هنگ بمباران تهران، هنگ قلعه مرغي تهران و اهواز ) و آموزشگاه خلباني شد اما در همين زمان با حمله نيروهاي متفقين به ايران، اولين ضربه سازماني ناشي از اشغال كشور بر اين نيرو وارد شد و اين نيرو از 12مهر 1320در اختيار وزارت جنگ گذاشته شد و به صورت اداره پنجم آن وزارت‌خانه در آمد. نيروي هوايي ايران در دوره محمدرضا شاه پهلوي: در روز 15 مهر ماه 1320 ابلاغ شد كه اداره هواپيمايي در امور داخلي مربوطه كما في‌سابق مستقل است و در كار ارتش به‌عنوان يكي از ادارات وزارت جنگ ادامه خدمات خواهد داد. از آن سال تا سال 1326 نيروي هوايي فعاليت چشمگيري نداشت تا اين‌كه در آن سال، آموزشگاه فني دوره نهم خود را تشكيل داد و 90 نفر هنر‌آموز را پذيرفت و دوره‌هاي تكنيكي دانشكده فني افسري، كلاس فني ويژه درجه‌داران، آموزشگاه فني و ناوبري هوايي تا سال 1336 تشكيل شد. در سال 1336 عنوان ستاد نيروي هوايي به فرماندهي نيروي هوايي تغيير يافت و در سال 1339 سازماني به‌نام كمك‌هاي آموزشي جهت تكميل تعليمات فني هنر آموزان در تيپ تعليمات تأسيس شد. سپس در سال 1346 تيپ تعليمات با امكانات آموزشي بيشتر، مركز آموزش‌هاي هوايي ناميده شد كه به شش هيأت آموزش نظامي، افسري، زبان، الكترونيك، نگهداري هواپيما و تخصص‌هاي مختلف، كار آموزش در نيروي هوايي را آغاز كرد. در سال 1347به‌دنبال افزايش روزافزون حضور هواپيماهاي پيشرفته ما فوق صوتF-5 و F-4،نيروي هوايي به استخدام كادر جديدي تحت عنوان همافري براي انجام عمليات تعمير و نگهداري هواپيماها پرداخت و طي همين سال‌ها درخواست سفارش و خريد هواپيماهاي F-14 هم از دولت آمريكا در دستور كار قرار گرفت كه 72 فروند از اين هواپيماها در بهمن ماه 1354درفرودگاه مهرآباد به زمين نشست. در سال 1357 نيروي هوايي ايران در صدد بود كه تعداد جنگنده هاي خود را از 447 فروند به 500 فروند برساند كه اين تعداد ايران را در رده كشورهاي غربي و بالاتر از كشورهاي خاور‌ميانه قرار مي‌داد. نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران با پيدايش نشانه‌هاي فروپاشي رژيم پهلوي در سال 1357به‌دليل گسل‌هايي كه در نيروي هوايي در آن زمان پديد آمده بود ازجمله نارضايتي‌هاي درون‌سازماني آن باعث شد كه نيروي هوايي در جريان رويداد‌هاي انقلاب زودتر از نيروهاي ديگر از رژيم پهلوي گسسته و به امواج انقلاب بپيوندد. بخصوص همافران اين نيرو در هدايت افراد نيروي هوايي به‌سمت انقلاب نقش مهمي داشتند. پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران در ابتدا انتصابات شتابزده‌اي كه در سطح فرماندهي نيروي هوايي صورت گرفت موج اعتراض‌ها و اعتصاب‌ها را به‌دنبال داشت تا آن كه در پي شروع جنگ عراق عليه ايران، اين امر از ثبات نسبي بر خوردار شد. با شروع جنگ، ضروري‌ترين مسأله‌اي كه به ذهن خطور مي‌كرد مسأله مقابله به مثل و جلوگيري از پرواز هر چه بيشتر هواپيماهاي عراقي به ايران بود . در همان روز نخست شروع جنگ، با همت فرماندهان دلير نيروي هوايي، مثل شهيد محمد جواد فكوري، نيروي هوايي توانست با به پرواز در آوردن 200 هواپيما و عبور دادن 140 فروند از آنها به داخل مرزهاي عراق، پاسخ شايسته‌اي به تجاوزهاي نيروي‌هاي عراقي داده و مانع از پروازهاي بعدي آنان به داخل فضاي هوايي ايران شود. از طرف ديگر در آن دوران، آماده كردن نيروهاي پروازي، تعمير و نگهداري هواپيماها و تأمين قطعات يدكي نيز از جمله مسائلي بود كه نيروي هوايي با آن مواجه بود و پشتيباني ابرقدرت‌ها از عراق و تحريم عليه كشورمان نيز دو چالش عمده ديگر محسوب مي‌شد. پژوهشگران غربي به اين نكته اشاره كرده‌اند كه نيروي هوايي ارتش ايران در دوران بعد از پيروزي انقلاب موفق شده است بسياري از هواپيماهاي خود را كه بر اثر كمبود قطعات يدكي زمينگير شده‌اند با استفاده ازقطعات يدكي تعداد ديگري از همان جنگده‌ها فعال سازند. نيروي هوايي قبل از پيروزي انقلاب داراي بيش از 450 هواپيماي جنگي پيشرفته، شامل پيشرفته‌ترين هواپيماهاي شكاري آن زمان يعني"تامكتF-14 "بود و حدود پنج هزار خلبان ورزيده در اختيار داشت و در سال 1357 در مقايسه با نيروي زميني و دريايي، بسيار پيشرفته‌تر بود و در بين نيروهاي هوايي جهان سوم، بي مانند بود. در حدود 76 فروند بالگرد و 15 اسكادران موشك زمين به هوا نيز اين توانايي را تكميل مي‌كرد. 166 فروند "F-5"، 190فروند "فانتوم" و77 فروند "تامكت" بخشي از هواپيماهاي مذكور بودند. به هر حال نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران با داشتن سربازان زبده و كارآمد از خلبانان تا سربازان وظيفه توانست از همان لحظات اوليه شروع جنگ با طرح‌ريزي و اجراي عمليات‌هاي متعدد اين اصل مهم را مورد توجه قرار دهد كه با زمينگير كردن هواپيماهاي عراقي و كسب برتري هوايي، فرصت زمان كافي جهت حصول به اهداف ذيل را به‌دست بياورد: 1- فرصت لازم جهت سازماندهي نيروهاي پراكنده سطحي و انجام طرح‌ريزي‌هاي اوليه پدافندي را فراهم كند. 2- نيروهاي سطحي از پشت جبهه به مناطق عملياتي انتقال يابند. 3- كاهش توان رزمي دشمن كه باعث كاهش پوشش‌هاي هوايي آن شود. 4- ظرفيت جنگي دشمن در دست زدن به حملات احتمالي هوايي به نقاط حساس و حياتي كشور كاهش يابد. جهت دستيابي به اهداف مورد نظر، نيروي هوايي با كسب برتري هوايي و به‌دست گرفتن ابتكار عمليات، موج حملات جنگده بمب‌افكن‌هاي خود را متوجه يكان‌هاي زرهي، پياده، مكانيزه و توپخانه و قرارگاه‌هاي تاكتيكي، نقاط آمادي، ستون‌هاي نظامي و همچنين محورهاي مواصلاتي نيروهاي دشمن كرد. در نتيجه ارتش عراق كه براي خروج از بن‌بست به‌دنبال راه مفري مي‌گشت به جنگ شهر‌ها و حمله به مناطق مسكوني روي آورد و آنها را با با موشك‌هاي "اسكاد" مورد حمله قرار داد. يكي ديگر از زمينه‌هاي بسيار مهم وقابل بررسي اقدام‌هاي نيروي هوايي در دوران دفاع مقدس، نقش نيروي هوايي در عمليات‌هاي دريايي است كه به‌خصوص پيروزي و افتخار آفريني آن در روز هفتم آذر ماه 1359به همراه نيروي دريايي ارتش و انهدام هفت فروند از هواپيماهاي شكاري، هفت فروند از ناوچه‌هاي موشك انداز و يك فروند ناو نيروبر هزار تُني عراق و فرستادن آنها به قعر آب‌هاي خليج فارس؛ در تاريخ دفاع مقدس ماندگار شد. در ادامه جنگ، نيروي هوايي در عمليات شكست حصر آبادان با به‌كار گرفتن هواپيماهاي شكاري و عكسبرداري هوايي و شناسايي تاكتيكي قبل از اجراي عمليات بر فراز مناطق اشغالي و عقبه جبهه‌ها و به‌دست آوردن اطلاعات جامعي از توانايي و محدوديت‌ها،تجمع و تمركز نيروها،تركيب و ترتيب قوا، جابه‌جايي و تحركات عراقي‌ها و در اختيار فرماندهان جنگ قرار دادن جهت اجراي اين عمليات شركت كرد كه اين عمليات با پيروزي كامل در مهر ماه 1360انجام شد. درعمليات طريق‌القدس كه به‌منظور آزادسازي بستان و تأمين تنگه چزابه در محور بستان – سوسنگرد انجام شد، در ابتدا خلبانان نيروي هوايي، روزانه با انجام دَه‌ها سورتي پرواز، به بمباران خطوط مقدم جبهه‌ها پرداختند و سپس مأموريت‌هاي تأمين اطلاعات تاكتيكي، طرح‌ريزي براي تهيه آتش پشتيباني از هوا ،قطع خطوط مواصلاتي و جدا‌سازي نيروها و پشتيباني نزديك هوايي از نيروهاي سطحي و انهدام مراكز تجمع دشمن براي ايجاد شكاف در خطوط مستحكم تماس و همچنين تأمين دفاع هوايي از عقبه و عمق مناطق عملياتي و تأمين پوشش هوايي ارتفاع كم، متوسط و بالا جهت عمليات بعدي را عهده‌دار شدند. در عمليات معروف فتح‌المبين نيز نيروي هوايي نقش پدافند هوايي را بر عهده داشت و سايت‌هاي چهار و پنج موشكي و ايستگاه رادار دهلوان كه در اختيار ارتش عراق قرار گرفته بود آزاد شد و نيروي هوايي ايران توانست 27 فروند از انواع هواپيماهاي عراقي را مورد هدف قرار داده و سرنگون كند. در ادامه آن در عمليات بيت‌المقدس كه با توجه به استعداد و تركيب جديد نيروي زميني عراق، ضرورت به‌كارگيري حجم وسيع‌تري از امكانات آفندي و پدافندي هوايي از سوي ايران به خوبي احساس مي‌شد، با اتخاذ تدابير مناسب عملياتي و تغيير تاكتيك نيروي هوايي ايران، تمهيدات ارتش عراق خنثي شد و با انجام عمليات پشتيباني نزديك خلبانان ايراني، خرمشهر آزاد شد. به طور كلي نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران با رشادت،دلاوري و پايمردي سربازانش در طي دوران دفاع مقدس و اهداي شهيدان، جانبازان و آزادان بسياري در راه پاسداري از وطن و دين اسلام، توانست خدمات ارزنده‌اي را به جمهوري اسلامي ايران ارائه دهد. منــابع: 1- پيشگامان پرواز در ايران، عقيدتي سياسي نيروي هوايي ارتش ،تهران،1377 2- ارتش و انقلاب اسلامي ايران، سعيده لطفيان،مركز اسناد انقلاب اسلامي،تهران،1380 3- تاريخ ارتش نوين ايران از 1300 تا 1320، ستاد ارتش،تهران ،تهران، 1346 4- تاريخ 50 ساله نيروي شاهنشاهي، مرتضي طلوعي، نيروي هوايي شاهنشاهي،تهران1355 5- تاريخ نيروي هوايي ايران، غلامرضا علي بابايي، انتشارات آشيان. |
| تاریخچه نیروی هوایی ارتش جمهی اسلامایران |  |
ما را در سایت رها دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : raha1362a بازدید : 125